Co słychać u Paragrafka? - Wiadomości - Komenda Miejska Policji w Katowicach

Od października 2009r funkcjonariusze Izby Dziecka przeprowadzają wśród zatrzymanych nieletnich badania składające się z krótkich ankiet dotyczących takich zagadnień jak: przemoc, agresja, zachowania antyspołeczne, stosunek do popełnionego czynu, wpływ środowiska, osobiste przekonania oraz 2 testy badające ogólny poziom wiadomości
i zdolności intelektualne.

Wypełnienie jednej ankiety zajmuje maksymalnie kilka minut i specjalnie zostały one zaprojektowane albo wybrane przez policjantów w sposób umożliwiający użycie ich jak drobnego „przerywnika” między zajęciami nieletnich. Dla zainteresowanych - w załączniku pod artykułem zamieszczamy te z używanych przez nas ankiet, które stworzyliśmy.

• Test wiadomości (skala wiadomości z testu Wechslera ) przeprowadza wychowawca, zwykle zaraz po pierwszej rozmowie z nieletnim przyjętym do Izby Dziecka. Jest on następnie oceniany zgodnie z normami dla danego wieku, opracowanymi przez autorów polskiej wersji testu.
• Test zdolności intelektualnych nieletni rozwiązują samodzielnie, bez żadnego limitu czasu. Przeciętnie poświęcają na niego ok. 10 – 15 minut. (jest to tzw. czynnik „B” z testu osobowości Cattela; składa się z 26 zróżnicowanych zadań wymagających logicznego myślenia, rozumienia wspólnych kategorii, zakresu pojęć słownych, posługiwania się cyframi... ). Żadne z zadań nie wymaga ani wiedzy wykraczającej poza poziom VI klasy szkoły podstawowej, ani zdolności niespotykanych w szkolnych zadaniach dla 13-latków; jednak faktem jest, że do tej skali nie ma precyzyjnie opracowanych norm dla dzieci.  

Dlaczego nas to zaskoczyło?

Otóż – jak niejednokrotnie wynikało z uwag wymienianych przez wychowawców – nieletni wchodzący w konflikt z prawem sprawiają czasem wrażenie raczej mało rozgarniętych, niekomunikatywnych, bezrefleksyjnych. Charakter ich czynów równie często może kojarzyć się z bezmyślnością prowadzącą ich do kłopotów, których bynajmniej nie pragną.

Do tej pory badaniami objęto 93 osoby (87 chłopców i 6 dziewcząt) Poddanie się tym badaniom jest całkowicie dobrowolne – stąd ilość wypełnionych ankiet jest różna dla różnych nieletnich :

• 78 ( 84%) - spośród nich pochodzi z rodzin niepełnych (odsetek rodzin niepełnych w Polsce wynosi ok. 20 - 25)
• 81 (87%) ma problemy szkolne - tylko 12 uczęszcza do klasy zgodnej ze swoim rocznikiem
• 14 (15%) nieletnich mieszka na terenie Katowic.                                                                                                        

I. W najpowszechniej wypełnianym teście wiadomości (77 osób) nieletni uzyskiwali na ogół wyniki przeciętne – 61 czyli blisko 80%; natomiast 14 nieletnich, czyli niewiele ponad 18% uzyskało wynik poniżej przeciętnego. Tylko 2 osoby uzyskały wynik, który można uznać za ponadprzeciętny, jednak – biorąc pod uwagę chociażby powszechność problemów
szkolnych – dziwi raczej niewielki procent wyników niskich.

II. Test zdolności intelektualnych wypełniły 53 osoby. Wyniki powyżej przeciętnej uzyskało 5 osób, przeciętne – 33, niższe od przeciętnych - 15. Typowy rozkład wyników tego typu testów w przeciętnej populacji wynosi zwykle w przybliżeniu: 25 - 50 - 25%; w naszym badaniach , na podstawie dotychczasowej próby to ok: 9,4 – 62,3 – 28,3%.

III. Analiza przeprowadzonych ankiet skoncentrowała się także na ujawnieniu najczęściej spotykanych wśród zatrzymanych nieletnich  doświadczeń, postaw oraz  przekonań:

• ok. 1/3 respondentów doświadczyła przemocy w swoim środowisku rodzinnym.
• ponad 90% naszych badanych deklaruje, że – będąc świadkiem przemocy – woli nie reagować, niż zawiadomić policję.
• 2/3 twierdzi, ze jest im obojętne to, co myślą o nich inni, ale równocześnie połowa z nich podaje chęć zaimponowania kolegom jako motyw popełnionego czynu, co może świadczyć o całkiem sporym konformizmie.
•  blisko połowa uważa, że uczęszczanie do szkoły to strata czasu i że w szkole uczy się rzeczy nieprzydatnych w przyszłości.
• 1/4 zakończyła zdanie: „nie słucham rad, których udzielają mi ...” uzupełnieniem – „nauczyciele” albo „wychowawcy”: to dużo, biorąc pod uwagę, że nie wybierali spośród kilku gotowych odpowiedzi, tylko mogli dokończyć zdanie w zupełnie dowolny sposób.
•  również ok.1/2 badanych ujawnia podwyższony poziom agresji i gotowości do reakcji agresywnych.
•  natomiast z dotychczas przeprowadzonych ankiet wynika, że używanie alkoholu przez zatrzymanych w Izbie Dziecka nie jest niczym szczególnie częstym, a doświadczenia z innymi środkami odurzającymi są sporadyczne. Biorąc pod uwagę, że pytania dotyczące tego tematu zadawano tzw. „trudnej młodzieży” - może to budzić zdziwienie. 

Podsumowując, na podstawie naszych ankiet a także rozmów z nieletnimi:

Typowy zatrzymany w Izbie Dziecka to:

• prawie zawsze chłopiec. Dziewczęta częściej od razu przyznają się do winy i są mniej skore do ukrywania się i zacierania śladów czynu, w związku z czym nie ma potrzeby umieszczania ich w Izbie. Popełniają wprawdzie mniej czynów karalnych niż chłopcy, ale różnica nie jest aż tak znaczna.
• pochodzi z rodziny niepełnej
• słabo lub bardzo słabo radzi sobie w szkole, choć jego zdolności intelektualne i możliwości orientacji w świecie wokół siebie nie odbiegają od przeciętnej. Często lekceważy szkołę, nauczycieli i opinię otoczenia, jednocześnie stara się swoje lekceważenie demonstrować – co stanowi zaprzeczenie autentycznego lekceważenia, niemniej może być bardzo kłopotliwe dla szkoły i nauczycieli.
• motywację popełnianych przez niego czynów karalnych stanowi znacznie częściej chęć popisania się lub znudzenie, niż chęć zdobycia czegoś, czego brak wynika z biedy, mimo iż większość wywodzi się niewątpliwie z rodzin dysponujących stosunkowo wątłymi zasobami finansowymi.
• doświadczenia z alkoholem i innymi substancjami odurzającymi zwykle nie odbiegają od doświadczeń jego rówieśników, którzy normalnie uczęszczają do szkoły i nie wchodzą w konflikty z prawem. 

„Paragrafek” czytaj więcej... ma więc za sobą pierwszy etap badań i pierwsze analizy. W kolejnym etapie postara się sprawdzić i pogłębić dotychczasowe wnioski, zaproponować korespondujące z tymi wnioskami tematy zajęć z zatrzymanymi nieletnimi, a także nawiązać współpracę z innymi instytucjami i osobami zajmującymi się nieletnimi.