"Paragrafek” - koniec roku szkolnego
Nasz program realizowany od listopada 2009 r. wszedł w fazę wniosków i oceny doświadczeń zebranych dzięki analizie danych z testów i ankiet oraz rozmów z nieletnimi; a także refleksji inspirowanych dyskusjami i uwagami, jakie usłyszeliśmy na temat programu od osób, z którymi się kontaktowaliśmy: przede wszystkim policyjnych specjalistów ds. nieletnich pracujących w terenie, pedagogów szkolnych oraz kuratorów sądowych
Nasz program realizowany od listopada 2009r wszedł w fazę wniosków i oceny doświadczeń zebranych dzięki analizie danych z testów i ankiet oraz rozmów z nieletnimi; a także refleksji inspirowanych dyskusjami i uwagami, jakie usłyszeliśmy na temat programu od osób, z którymi się kontaktowaliśmy: przede wszystkim policyjnych specjalistów ds. nieletnich pracujących w terenie, pedagogów szkolnych oraz kuratorów sądowych.
Mimo zasadniczo życzliwych reakcji - „każda nowa inicjatywa, która ma dobry cel, jest dobra” - spotkaliśmy jednak też niemało sceptycyzmu, przede wszystkim w czasie spotkań, które nie miały żadnej oficjalnej oprawy i odbywały się w wąskim gronie. Mowa była o tym, że podobnych programów było już wiele, ale nic istotnego one nie zmieniają. np. od wielu dziesięcioleci tworzy się wciąż nowe programy walki z narkomanią, która jednak istnieje cały czas mniej więcej na tym samym poziomie... Takich racji i przykładów nie sposób całkowicie zanegować, trudno liczyć na proste usunięcie różnych negatywnych zjawisk, ale to niekoniecznie zwalnia z obowiązku, żeby próbować coś robić chociażby po to, by ci, którzy szukają pomocy, mieli w ogóle szansę ją znaleźć.
Zadania, jakie sobie postawiliśmy, to przede wszystkim:
- inspirowanie działań o charakterze resocjalizacyjnym podejmowanych poza Izbą Dziecka wobec nieletnich, którzy trafili do Izby więcej, niż jeden raz podczas trwania programu
- opracowanie tematyki zajęć prowadzonych w Izbie Dziecka dla zatrzymanych nieletnich, możliwie ściśle odpowiadającej problemom, z którymi najczęściej muszą się oni borykać albo … je sobie stwarzają
W czasie kilku pierwszych miesięcy działania programu po raz kolejny trafiło do Izby Dziecka 31 osób. W każdym przypadku wysyłamy do Sądu Rodzinnego stosowną informację, natomiast jeżeli nieletni jest ponownie osadzony - kontaktujemy się dodatkowo w jego sprawie z pedagogiem szkoły, do której uczęszcza, oraz staramy się za pomocą specjalistów ds. nieletnich pracujących w terenie, zbadać możliwości objęcia tych nieletnich opieką np. świetlic środowiskowych. Okazuje się jednak, że wobec tych, którzy trafiają do nas wielokrotnie, na ogół wcześniej już podejmowano różne działania. Najczęściej nie można w ich przypadku liczyć na zainteresowanie zajęciami oferowanymi przez świetlice, ani zwykle też na jakiekolwiek dodatkowe wsparcie rodziny. Ponad połowa z tych 31 osób znajdowała się już pod nadzorem kuratora. Istnieje problem braku placówek przystosowanych do pracy z młodzieżą trudną, zwłaszcza agresywną. Naturalnie są Schroniska dla Nieletnich i Zakłady Poprawcze, ale większość sądów potrzebuje naprawdę silnych i wielokrotnych argumentów, żeby tam nieletniego skierować.
Przeprowadzone w ramach programu „Paragrafek” badania ankietowe ujawniły następujące obszary jako najczęściej charakteryzujące zatrzymanych i prawdopodobnie też mające istotny związek z wchodzeniem przez nich w konflikty z prawem:
- dysfunkcja rodziny – rozpad, patologia, niewydolność opiekuńcza i finansowa
- problemy szkolne – słabe radzenie sobie z nauką, nie realizowanie programu szkolnego mimo na ogół nie odbiegających od przeciętnych zdolności poznawczych
- negacja szkoły – jej sensu, przydatności i autorytetów
- potrzeba demonstracji swojego negatywizmu – skłonność do popisywania się i chwalenia
- w grupie zachowaniami antyspołecznymi; szukanie akceptacji pod pozorami nonkonformizmu
- stosunkowo częsta gotowość do stosowania przemocy i ulegania niekontrolowanej agresji; czasem też fascynacja przemocą i uznawanie jej za sposób zachowania, który może imponować
- słaba świadomość przyczyn swoich problemów i małe poczucie odpowiedzialności za swoje czyny - tłumaczenie mechanizmów swoich zachowań takimi pojęciami jak pech, przypadek - często brak planów na przyszłość i zainteresowań.
Zdajemy sobie sprawę, że epizodyczna edukacja w czasie pobytu w Izbie Dziecka nie zdoła raczej zmienić nawyków i charakterów w pożądany i korzystny dla zatrzymanych sposób, liczymy jednak, że nasze zajęcia mogą stanowić impuls, który zostaje w pamięci i zwiększa gotowość do sensownej autorefleksji na temat „Człowieku co robisz?”.